افزایش روابط روسیه با گروه های شبه نظامی همسو با ایران

به گزارش راهبرد معاصر، روسیه بی سر و صدا مشارکت و همکاری خود را با گروه‌های شبه نظامی همسو با ایران در سراسر خاورمیانه تقویت می‌کند. در 4 مارس، محمدعلی الحوثی رهبر حوثی‌ها، از سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه خواست تا از یمن دیدار و از روسیه خواست که سفارت خود را در صنعا بازگشایی کند. در 15 مارس، محمد رعد رئیس حزب پارلمانی حزب الله لبنان، نیز با لاوروف در مسکو دیدار کرد. سفر رعد احتمالاً ناشی از دیدار لاوروف با سعد الحریری (نخست وزیر تعیین شده در ابوظبی) درباره بحران اقتصادی لبنان و جنگ داخلی سوریه بود.

در حالی که اتحاد نظامی روسیه با حزب الله در سوریه کاملاً مستند است، روابط آن با شبه نظامیان همسو با ایران در سایر مناطق خاورمیانه ]غرب آسیا[ و شمال آفریقا اغلب نادیده گرفته می‌شود روسیه با حشدالشعبی (نیروهای بسیج مردمی) در عراق در زمینه چالش‌های امنیتی همکاری می‌کند، از حزب الله در برابر اتهامات تروریسم دفاع و برای پایان دادن به جنگ یمن با حوثی‌ها مذاکره می‌کند. این روابط، مشارکت و همکاری روسیه و ایران را تقویت و نیل به سمت اهداف منطقه‌ای مسکو را بیشتر می‌کند و به شبه نظامیان همسو با ایران کمک می‌کند تا شرکای جهانی خود را متنوع سازند.  

همکاری روسیه با حشد الشعبی

مشارکت روسیه با حشدالشعبی، یک سازمان حمایتی متشکل از 40 گروه از شبه نظامیان شیعه، مسلماً عمیق‌ترین رابطه در میان گروه‌های شبه نظامی همسو با ایران است. این در نشست دسامبر 2016 بین فالح الفیاض رئیس حشدالشعبی و نیکولای پاتروشف دبیر شورای امنیت روسیه متبلور شد. الفیاض و پاتروشف در جریان ملاقات خود در مورد استراتژی‌های ضدتروریسم که حاکمیت دولت و چشم انداز توسعه روابط دوجانبه را نقض نمی‌کند، با یکدیگر گفتگو کردند. از زمان الفیاض به عنوان پیام رسان بغداد و انتقال نامه حیدر العبادی نخست وزیر عراق به پاتروشف، روسیه جایگاه ضروری حشد الشعبی در ارتش عراق را تصدیق کرده است. روسیه همچنین محور ارتباطی خود را در مورد سوریه برقرار كرده است، كه منجر به جلسات بعدی بین الفیاض و الكساندر لاورنتیف سفیر روسیه در سوریه شده است. حشد الشعبی روابط نزدیک با اسد را حفظ می‌کند و می تواند به روسیه در تنظیم و کاهش خشونت در مرز سوریه و عراق کمک کند.

روابط روسیه و حشد الشعبی پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین اسرائیل به تأسیسات نظامی حشد الشعبی در نزدیکی بغداد در آگوست 2019 دوباره افزایش یافت است. الفیاض پس از این حملات با ماکسیم ماکسیموف سفیر روسیه در عراق دیدار کرد و گفتگوهایی را در این‌باره داشتنه است در این گفتگوها، که به دنبال درخواست محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق برای کمک نظامی روسیه انجام شد، الفیاض را ترغیب کردخ است تا در سپتامبر 2019 مجددا به روسیه سفر کند. الفیاض در سفر خود به مسکو با پاتروشف در مورد امکان بالابردن امنیت تجهیزات نظامی روسیه گفتگو و رایزنی کرد. از آنجا که روسیه به جای حشد الشعبی، تجهیزات نظامی مانند سیستم دفاع موشکی اس 400 را به دولت عراق منتقل خواهد کرد، نتایج این مذاکرات به جهت‌گیری سیاست خارجی مقامات در بغداد بستگی زیادی دارد.

در حالی که الفیاض در سفرهای خود به مسکو به عنوان نماینده دولت عراق عمل می‌کند، روسیه تعامل با حشد الشعبی را وسیله تقویت مشارکت خود با عراق می‌داند. ایران از تعامل روسیه با الفیاض در زمینه مبارزه با تروریسم استقبال می‌کند، زیرا این اقدام راهبرد تهران در منطقه را تقویت می‌کند، حشد الشعبی به عنوان یک گروه شبه نظامی نزدیک به ایران به عنوان یک سنگر در برابر افراط گرایی سنی در عراق می‌باشد. حشد الشعبی روابط خود با روسیه را دروازه‌ای برای تعامل گسترده با قدرت‌های غیر غربی می‌داند، که می‌تواند چهره بین المللی آن را به عنوان یک پروکسی (نماینده) ایرانی اصلاح کند. پس از توافق اقتصادی اکتبر 2019 چین و عراق، حشد الشعبی موضع کاملاً حمایتی چین را پذیرفت و ایالات متحده را به علت تحریک اعتراضات در عراق برای جلوگیری از سرمایه‎گذاری چین متهم کرد.

روابط دیپلماتیک روسیه با حزب الله و حوثی ها

در حالی که مسائل امنیتی به همکاری روسیه با حشد الشعبی دامن می‌زند، اهداف و آرمان‌های دیپلماتیک مسکو تعامل این کشور را با حزب‌الله و حوثی‌ها در یمن را اجتناب ناپذیر تلقی می‌کند. این ارتباطات از سوی صورت گرفته است که ایالات متحده و اتحادیه اروپا، برخلاف روسیه حزب الله را به عنوان یک سازمان تروریستی برچسب می‌زنند، روسیه به شدت با این نامگذاری مخالف است. در ژانویه 2018 ، میخائیل بوگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه، حزب الله را "یک قدرت مشروع" توصیف کرد که توسط مردم لبنان برای عضویت در پارلمان انتخاب شده است. این اظهارات نشان دهنده آن است که  روسیه در برابر آنچه از سوی ایالات متحده تروریسم عنوان شده است مقاومت جدی می‌کند. در همین راستاست که بوگدانف حماس را "بخشی جدایی ناپذیر از جامعه فلسطین" توصیف کرده است.

مقامات روسی همچنین حزب الله را به عنوان یک نیروی سازنده در سیاست و مسائل منطقه‌ای لبنان برجسته می‌کنند. در مارس 2019 ، الكساندر زاسیپكین، سفیر روسیه در لبنان ادعا كرد كه "حزب الله وارد جنگ علیه تروریسم در سوریه شده است" و ادعا كرد كه حزب الله با جلوگیری از "بی قانون" شدن سوریه مانند لیبی، از ثبات در لبنان محافظت می‌كند. این اظهارات، روایت‌های ایران در مورد حزب الله را تقویت می‌کند و بر مشارکت روسیه در بحث‌های سازمان ملل تأثیر می‌گذارد.

در حالی که بحران اقتصادی لبنان جو مناسبی را برای سرمایه‌گذاری بین المللی ایجاد می‌کند، پیامدهای اقتصادی مشارکت روسیه و حزب الله نباید کاملاً نادیده گرفته شود. از آنجا که ائتلاف 8 مارس حزب الله پارلمان لبنان را در اختیار دارد، شرکت‌های انرژی روسی مانند گازپروم، لوک اویل و روسنفت می‌توانند در مقایسه با همتایان اروپایی خود برای دستیابی به بخش‌های نفت و گاز لبنان، موقعیت خوبی داشته باشند. علاوه بر این، حزب الله، روسیه را به عنوان پل خود برای ورود به کشورهای ضد غربی در سراسر جهان می‌داند و تلاش کرده است تا از توافق چین با روسیه در مورد مسئله تروریسم برای تأمین کمک‌های بشردوستانه بهره ببرد.

روابط روسیه با حوثی‌ها نسبت به تعاملات با حشد الشعبی یا حزب الله محدودتر است. روسیه از قطعنامه 2216 شورای امنیت، که تحریم‌هایی را علیه حوثی‌ها اعمال می‌کند حمایت نمود و درخواست حوثی ها برای مداخله دیپلماتیک را نادیده گرفته است. در گذشته، لاوروف وزیر امور خارجه روسیه اقدام حوثی‌ها برای ترور علی عبدالله صالح را محکوم و از حملات این گروه به زیرساخت‌های غیرنظامی عربستان سعودی انتقاد کرد. با این وجود، روسیه به طور دوره‌ای میزبان محمد عبدالسلام دیپلمات ارشد حوثی‌ها در مسکو است و با تعیین حوثی‌ها به عنوان یک گروه تروریستی مخالفت کرده است. روسیه این سیاست‌ها را با اصرار بر اینكه درگیری یمن تنها از طریق یك فرآیند صلح درون یمنیِ فراگیر حل می‌شود، دنبال می‌كند. این بحث نشان دهنده آن است که موضع اعلامی از سوی روسیه در راستای موضع اعلامی ایران در مورد پایان دادن به جنگ یمن و تاکید بر لزوم بهره‌جویی از راه حل یمنی برای خاتمه این جنگ است.

در حالی که روابط روسیه با گروه‌های شبه نظامی همسو با ایران متفاوت است، الگوهای تعامل دیپلماتیک مسکو با این سازمان‌ها شایسته توجه بیشتری است. با رشد منافع اقتصادی روسیه در عراق و لبنان، و تحول درگیری‌های یمن به سمت حل و فصل اختلافات از طریق فرآیند مذاکرات صلح، روابط مسکو با حشد الشعبی، حزب الله و حوثی‌ها برای آینده قابل پیش بینی است و قطعا ادامه خواهد یافت.